Amasya, tarihi ve kültürel zenginlikleriyle büyüleyen bir şehirdir. Amasya Kalesi’nin görkemli manzarası, Hatuniye Külliyesi’nin zarif camisi ve Kral Kaya Mezarları’nın antik gizemi, ziyaretçileri derin bir tarih yolculuğuna çıkarır.
Yalıboyu Evleri’nin etkileyici mimarisi, Amasya Müzesi’nin benzersiz koleksiyonu ve Ferhat ile Şirin Anıtı’nın romantik hikayesi, şehrin kültürel dokusunu zenginleştirir. Hazeranlar Konağı’nın estetik detayları ve Gök Medrese’nin zarif yapısı, Osmanlı döneminin izlerini taşır. Amasya, her köşesinde tarih ve efsanelerle dolu, keşfedilmeyi bekleyen bir hazinedir. Amasya’da gezilecek önemli 20 yer:
1. Amasya Kalesi
Amasya Kalesi, Amasya’nın simgelerinden biridir ve şehir merkezinin yüksek bir noktasında yer alır. M.Ö. 3. yüzyıla tarihlenen kale, Pontus Krallığı döneminde inşa edilmiştir ve bölgenin stratejik önemini yansıtır. Kale, Yeşilırmak Nehri’nin doğu tarafında, şehri yüksekten gören bir konumda bulunur, bu da ona savunma açısından büyük avantaj sağlamıştır.
Kalenin yapısı, taş surlar, burçlar ve çeşitli savunma mekanizmaları ile çevrilidir. Zaman içinde farklı dönemlerde restorasyonlar geçirmiş olan kale, tarihî dokusunu koruyarak günümüze ulaşmıştır. Ziyaretçilere şehrin ve nehrin panoramik manzarasını sunan kale, bölgenin tarihi ve doğal güzelliklerini keşfetmek isteyenler için mükemmel bir noktadır.
Amasya Kalesi, hem tarihî hem de doğal açıdan zengin bir deneyim sunar. Yüksek konumundan şehri ve çevresini izlerken, bölgenin geçmişine dair derin bir bağ kurma fırsatı elde edersiniz. Bu nedenle, Amasya’ya gelenlerin mutlaka ziyaret etmesi gereken bir yapıdır.
2. Hatuniye Külliyesi Hatuniye Cami
Hatuniye Camii, Amasya’nın Hatuniye Mahallesi’nde, Yeşilırmak Nehri’nin hemen kıyısında konumlanmış bir tarihi yapıdır. 1510 yılında Sultan II. Bayezid’in eşi ve Şehzade Ahmet’in annesi Bülbül Hatun tarafından yaptırılmıştır. Külliye, cami, hamam ve sübyan mektebinden oluşur.
Caminin giriş kısmı, kuzeyinde yer alan alçak yay kemerli kapıdan sağlanır. Camii, kuzey cephesinde beş gözlü bir son cemaat yeri ile kapalıdır. Bu bölüm, birbirine sivri tuğla kemerlerle bağlı altı sütun tarafından desteklenir. Son cemaat yerinin duvarları, ana ibadet mekânının duvarlarından daha yüksektir ve üst kısmı Meander motifiyle süslenmiştir. Son cemaat yerinin üzeri, beş küçük kubbeyle örtülmüştür; bu kubbelerden sadece ortadaki sekizgen bir kasnak üzerine oturtulmuş, diğerleri ise kasnaksız olarak kullanılmıştır.
3. Kral Kaya Mezarları
Kral Kaya Mezarları, Amasya’nın yüksek kayalık bölgelerinde yer alan ve Pontus Krallığı dönemine tarihlenen antik mezarlardır. Bu mezarlar, M.Ö. 3. yüzyıl ile M.S. 1. yüzyıl arasında inşa edilmiştir ve şehrin tarihi boyunca kraliyet ailelerinin ve önemli kişilerin gömüldüğü yerler olarak bilinir.
Kaya mezarları, kayalara oyulmuş olup, genellikle dağlık ve sarp bölgelerde konumlanır. Mezarların yüzeyleri, figüratif ve yazılı süslemelerle bezeli olup, dönemin sanat ve mimari anlayışını yansıtır. Mezarlarda genellikle antik dönem kraliyet üyelerinin ve yüksek rütbeli kişilerin anıtları bulunur.
Bu yapılar, hem tarihî hem de sanatsal açıdan büyük bir öneme sahiptir. Mezarların iç düzenlemeleri ve üzerindeki süslemeler, Pontus Krallığı’nın kültürel zenginliğini ve güç gösterisini temsil eder. Ziyaretçiler, Kral Kaya Mezarları’nı gezerek Amasya’nın antik tarihine ve mezar mimarisine dair derinlemesine bilgi edinebilirler. Şehir ve çevresinin panoramik manzarasını sunan mezarlar, tarihi bir keşif yapmak isteyenler için etkileyici bir destinasyon oluşturur.
4. Amasya Müzesi
Amasya Müzesi, Amasya’nın zengin tarihi ve kültürel mirasını sergileyen önemli bir kuruluştur. Şehir merkezinde bulunan müze, 1925 yılında kurulmuş olup, Türkiye’nin en eski müzelerinden biridir. Müze, Amasya ve çevresinin tarihine dair kapsamlı bir koleksiyon sunar.
Amasya Müzesi, geniş bir koleksiyon yelpazesine sahiptir. Arkeolojik eserler, özellikle Pontus Krallığı’na ait mezar taşları, heykeller ve diğer antik kalıntılar müzenin önemli parçalarıdır. Ayrıca, Roma ve Bizans dönemlerine ait çeşitli eserler de sergilenmektedir. Müzenin etnografya bölümünde ise, bölgenin geleneksel yaşam tarzını ve kültürel mirasını yansıtan el sanatları, kıyafetler ve günlük kullanım eşyaları bulunmaktadır.
Müzenin modern sergi alanları ve düzenlemeleri, ziyaretçilere Amasya’nın tarihini ve kültürünü etkileyici bir şekilde sunar. Amasya Müzesi, hem akademik araştırmalar hem de turistik amaçlar için önemli bir merkezdir. Ziyaretçiler, bu tarihi mekânda, Amasya’nın geçmişine dair derinlemesine bilgi edinme fırsatı bulur ve bölgenin kültürel zenginliklerini keşfetme şansı elde ederler.
5. Yalıboyu Evleri
Yalıboyu Evleri, Amasya’nın tarihi dokusunu yansıtan önemli yapılar arasında yer alır. Şehir merkezinde, Yeşilırmak Nehri kıyısında konumlanan bu evler, Osmanlı döneminin geleneksel ahşap mimarisini en iyi şekilde temsil eder.
Yalıboyu Evleri, genellikle iki katlı olup, ahşap işçiliği ve taş temelleri ile dikkat çeker. Evlerin cepheleri, geniş balkonlar ve pencerelerle süslenmiştir. Alt katları genellikle taş duvarlarla desteklenirken, üst katlarda ahşap işlemeleri ve balkonlar öne çıkar. Bu yapılar, Amasya’nın geleneksel yaşam tarzını ve mimari estetiğini yansıtır.
Evlerin iç mekanları da geleneksel Osmanlı yaşamına dair izler taşır. Ahşap tavanlar, el yapımı döşemeler ve geleneksel mobilyalar, bu evlerin iç tasarımında önemli yer tutar. Yalıboyu Evleri, Amasya’nın tarihî zenginliğini ve kültürel mirasını keşfetmek isteyen ziyaretçilere benzersiz bir deneyim sunar.
Bu tarihi evler, hem mimari hem de kültürel açıdan önemli olup, Amasya’nın geçmişine ışık tutan önemli yapılar arasında yer alır. Yalıboyu Evleri, şehirdeki tarihî yürüyüşlerin ve gezilerin vazgeçilmez duraklarından biridir.
6. Amasya Şehzadeler Müzesi
Amasya Şehzadeler Müzesi, Amasya’nın tarihi ve kültürel mirasını yansıtan önemli bir müzedir. Şehir merkezinde, Osmanlı döneminin tarihi bir yapısı olan Hatuniye Külliyesi içinde yer alır. Müze, Osmanlı İmparatorluğu’nun önemli dönemlerine dair derinlemesine bilgi sunar. Müze, adını aldığı şehzadelerle ilgili geniş bir koleksiyon sunar. Osmanlı padişahlarının çocukları olan şehzadelerin yaşamlarına, eğitimlerine ve dönemlerine dair pek çok eser sergilenmektedir. Bu eserler arasında, şehzadelerin kıyafetleri, kişisel eşyaları, yazılı belgeler ve dönemin sanat eserleri yer alır.
Amasya Şehzadeler Müzesi, ziyaretçilere Osmanlı İmparatorluğu’nun yönetici sınıfının yaşamını ve eğitim süreçlerini detaylı bir şekilde tanıma fırsatı sunar. Müzenin iç mekanları, dönemin mimari özelliklerini yansıtarak tarihî bir atmosfer yaratır. Ayrıca, müzede yer alan sergi düzenlemeleri, Osmanlı döneminin sosyo-kültürel yapısını ve şehzadelerin rolünü etkileyici bir şekilde gözler önüne serer. Bu müze, hem tarihi araştırmalar hem de turistik geziler için önemli bir duraktır ve Amasya’nın kültürel zenginliklerini keşfetmek isteyenler için değerli bir ziyaret noktasıdır.
7. Ferhat ile Şirin Anıtı
Ferhat ile Şirin Anıtı, Amasya’nın önemli tarihi ve kültürel simgelerinden biridir. Şehir merkezinin yakınında, doğal güzelliklerle çevrili bir alanda yer alır. Bu anıt, Ferhat ve Şirin’in aşkını anlatan ünlü efsanenin bir temsilidir. Ferhat ile Şirin, klasik bir İran halk hikayesidir ve aşklarıyla tanınırlar. Efsaneye göre, Ferhat, Şirin’in aşkı için dağları delip bir su kanalı açar. Bu trajik ve romantik hikaye, zamanla Anadolu’ya da yayılmıştır ve Amasya’da bu efsanenin bir anıtla temsil edilmiştir.
Ferhat ile Şirin Anıtı, doğal taşlardan yapılmış ve Ferhat ile Şirin’in figürlerinin detaylı bir şekilde işlendiği bir yapıdır. Anıt, hem efsanenin anlatımını hem de bölgenin kültürel zenginliğini yansıtır. Efsanenin dramatik ögeleri ve romantizmi, anıtın sanatında ve tasarımında açıkça görülür. Ziyaretçiler, bu anıtta Amasya’nın zengin folklorunu ve efsanelerini keşfetme fırsatı bulur. Ferhat ile Şirin Anıtı, hem tarihî hem de kültürel açıdan Amasya’nın önemli bir parçasıdır ve şehrin kültürel mirasını yansıtır.
8. İstasyon Köprüsü / Meydan Köprüsü
İstasyon Köprüsü veya Meydan Köprüsü, Amasya’nın önemli tarihi yapılarından biridir. Şehir merkezinde yer alan bu köprü, hem tarihi hem de işlevsel açıdan büyük bir öneme sahiptir. Köprü, taş yapı malzemelerinden yapılmıştır ve klasik Osmanlı köprü mimarisinin güzel bir örneğidir. İnce işçilikle yapılan kemerleri ve sağlam yapısıyla dikkat çeker. İstasyon Köprüsü’nün inşası, şehrin ulaşımını kolaylaştırmak ve ticaret yollarını düzenlemek amacıyla gerçekleştirilmiştir.
Köprü, adını, zamanında köprünün yakınında bulunan tren istasyonundan alır, bu da onun tarihteki ticari ve ulaşım işlevine işaret eder. Günümüzde, İstasyon Köprüsü hem tarihi bir yapı olarak hem de günlük yaşamda kullanılan bir köprü olarak önem taşır. Ziyaretçiler, köprüden geçerken Amasya’nın tarihî dokusunu ve nehrin güzelliklerini gözlemleyebilirler. Köprü, şehirdeki tarihî yürüyüşlerin ve gezilerin önemli bir parçasıdır ve Amasya’nın kültürel mirasını yansıtır.
9. Hazeranlar Konağı
Hazeranlar Konağı, Amasya’nın en önemli tarihi yapılarından biridir ve şehrin merkezinde, zengin Osmanlı mimarisiyle dikkat çeker. 19. yüzyılda inşa edilen bu konak, Amasya’nın geleneksel yaşam tarzını ve mimari estetiğini yansıtan önemli bir örnektir. 1865 yılında Amasya Mutasarrıfı Ziya Paşa’nın Defterdarı Hasan Talat Efendi tarafından yaptırılmıştır. Hazeranlar Konağı, iki katlı bir yapıya sahip olup, özellikle ahşap işçiliği ve detaylı taş işçiliği ile dikkat çeker.
Konak, geniş bir avluya sahip olup, üst katları büyük balkonlarla çevrilidir. Bu balkonlar, hem estetik hem de işlevsel bir rol oynar ve konakta yaşayanların dışarıyı izlemelerini sağlar. İç mekânlarda ise, dönemin lüksünü ve zarafetini yansıtan ayrıntılar bulunur; el yapımı döşemeler, oymalı tavanlar ve geleneksel Osmanlı mobilyaları dikkat çekicidir.
Günümüzde Hazeranlar Konağı, hem tarihi hem de kültürel bir mekân olarak ziyaretçilere açıktır. Konağın içinde yapılan restorasyonlar sayesinde, Osmanlı döneminin yaşam tarzı ve mimari özellikleri detaylı bir şekilde sergilenir. Ziyaretçiler, bu tarihi yapıyı gezerek Amasya’nın geçmişine dair derinlemesine bilgi edinebilir ve geleneksel Osmanlı yaşamının izlerini gözlemleyebilirler. Hazeranlar Konağı, Amasya’nın kültürel mirasının korunmasında önemli bir rol oynar.
10. Amasya Taşhan
Amasya’nın tarihi merkezinde yer alan ve Osmanlı döneminin önemli ticaret yapılarından biri olarak bilinen bir han yapısıdır. 1699 yılında Mutasarrıf Rahtuvan Hacı Mehmet Paşa tarafından yaptırılmış ve tasarımı Mimar Mehmet Kalfa’ya aittir. Taşhan, adı gibi tamamen taş malzemeden yapılmıştır ve sağlam yapısıyla dikkat çeker. Genellikle kapalı bir avlu etrafında düzenlenmiş odalardan oluşur. Üst katlarda, tüccarların ve yolcuların konaklayabileceği odalar yer alırken, alt katlarda ise ticari faaliyetlerin yürütüldüğü dükkanlar bulunur. Yapının iç avlusu, kervanların konaklaması ve yüklerinin boşaltılması için geniş bir alana sahiptir.
Taşhan, tarihi boyunca önemli bir ticaret merkezi olarak işlev görmüş, zamanla hem bölge halkının hem de yolcuların ihtiyaçlarına hizmet etmiştir. Günümüzde, Amasya’nın tarihi atmosferini yaşamak isteyen ziyaretçiler için önemli bir ziyaret noktasıdır. Restorasyon çalışmaları sayesinde, hanın tarihi dokusu korunmuş ve yapının kültürel mirası yaşatılmaktadır. Amasya Taşhan, şehrin tarihî zenginliklerini ve Osmanlı döneminin ticaret anlayışını gözler önüne seren etkileyici bir yapıdır.
11. Gök Medrese
Gök Medrese, adını “gök” kelimesinden alır çünkü çatısındaki ve duvarlarındaki mavi sırlı tuğlalar gökyüzünü andıran bir görünüm sağlar. Medrese, Amasya Valisi Seyfeddin Torumtay tarafından 1267 yılında yaptırılmıştır. Sekizgen biçimli türbesinin kasnağındaki mavi sırlı tuğlalar, yapıya Gök Medrese adının verilmesine neden olmuştur. Selçuklu mimarisinin zarif taş işçiliği ve detaylı geometrik desenleriyle dikkat çeken bu medrese, tarihi ve kültürel açıdan önemli bir yapıdır.
Yapının iç kısmında, öğrenim ve dini amaçlı kullanılan çeşitli odalar bulunur. Gök Medrese, hem mimari hem de kültürel açıdan önemli bir yapı olup, zamanla restorasyon görmüş ve tarihî dokusu korunmuştur. Amasya’nın zengin tarihini yansıtan bu medrese, ziyaretçilere hem tarihi bir yolculuk hem de mimarinin güzelliklerini keşfetme fırsatı sunar.
12. Pir Sücaeddin İlyas Türbesi
Pir Sücaeddin İlyas Türbesi, Amasya’da yer alan önemli bir tarihî yapıdır. Türbe, 1486 yılında inşa edilmiştir ve Amasya’nın tarihî mirasının bir parçasıdır. Pir Sücaeddin İlyas, bu bölgenin tanınmış bir dini ve tasavvufi figürüdür. Türbe, tipik Selçuklu mimarisi özelliklerini taşır ve zarif taş işçiliğiyle dikkat çeker. Yapının mimari tasarımı, dönemin estetik anlayışını ve inançlarını yansıtır. Pir Sücaeddin İlyas’ın türbesi, hem mimari hem de manevi açıdan büyük bir öneme sahiptir. Ziyaretçiler, bu türbede hem tarihi bir yolculuğa çıkabilir hem de bölgenin kültürel zenginliklerini keşfedebilirler.
13. Kumacık Hamamı
Kumacık Hamamı, Amasya’nın şehir merkezinde yer alan ve 1495 yılında Kapıağası Ayas Ağa tarafından inşa edilen önemli bir tarihi yapıdır. Bu hamam, klasik Osmanlı hamamı tasarımını yansıtarak hem mimarisi hem de tarihiyle dikkat çeker. İç mekânında sıcaklık ve ılıklık bölümleri bulunur ve zarif taş işçiliğiyle göz alır.
Hamamın mimarisi, işlevsel ve estetik açıdan özenli bir şekilde tasarlanmıştır. Geniş ve ferah iç mekânı, Kumacık Hamamı’nı geleneksel Osmanlı hamamları arasında özel bir konuma getirir. Tarihi dokusunu koruyan Kumacık Hamamı, ziyaretçilere geçmişin izlerini sürme ve geleneksel hamam kültürünü yaşama fırsatı sunar.
14. Aynalı Mağara
Aynalı Mağara, Amasya şehir merkezine 3,3 kilometre uzaklıkta, Ziyaret Beldesi yolu üzerinde yer alır. Kaya mezarlarının en iyi işlenmiş ve tamamlanmış örneklerinden biridir. Mağara, düz bir kayaya oyulmuş olup, genişliği 9,8 metre ve yüksekliği 13 metredir. Dış cepheden bakıldığında, usta bir taş işçiliğiyle yapıldığı açıkça görülür.
Mağaranın dış yüzeyi perdahlanmış ve parlatılmıştır. Bu özellik, güneş ışığı vurduğunda mağaranın cephesinin parlamasına neden olur ve bu yüzden “Aynalı Mağara” adı verilmiştir. Aynalı Mağara, hem tarihî hem de estetik açıdan büyük bir öneme sahip olup, ziyaretçilere etkileyici bir görsel deneyim sunar.
15. Kadılar Türbesi
Kadılar Türbesi, Amasya’da yer alan önemli bir Osmanlı dönemi yapısıdır. Türbe, adını Amasya’da uzun yıllar kadılık yapmış olan ünlü Osmanlı kadılarının burada defnedilmiş olmasından alır. Amasya, Osmanlı döneminde önemli bir eğitim ve hukuk merkezi olduğundan, bu türbede yatan kadılar da dönemin önde gelen hukukçuları ve devlet adamlarıdır.
Türbe, Osmanlı mimarisinin sade ve zarif çizgilerini taşır. Dış cephesi ve iç mekânı, dönemin mimari özelliklerini yansıtan taş işçiliği ve süslemelerle bezenmiştir. Türbenin içinde yer alan mezarlar, Osmanlı taş işçiliğinin ve mezar taşları sanatının güzel örneklerini sunar. Kadılar Türbesi, hem tarihi hem de kültürel bir değer taşır ve Amasya’nın zengin geçmişine ışık tutar. Bu türbe, özellikle Osmanlı dönemi hukuk sistemine ve o dönemdeki kadıların önemine dair bilgi edinmek isteyen ziyaretçiler için anlamlı bir durak niteliğindedir.
16. Yedikır Baraj Gölü
Yedikır Baraj Gölü, diğer adıyla Yedikuğular Kuş Cenneti, Amasya il merkezine 35 kilometre uzaklıkta, Suluova ilçe sınırları içinde yer almaktadır. Bu baraj gölü, hem sulama ve taşkın kontrolü gibi işlevsel amaçlarla kullanılır hem de çevresindeki doğal yaşam alanıyla önemli bir ekosistem oluşturur. Göl, özellikle kuş gözlemciliği için ideal bir alan olup, çeşitli kuş türlerine ev sahipliği yapmaktadır.
17. Kızlar Sarayı
Kızlar Sarayı, Amasya’da Kaya Mezarları ve Kral Mezarlıklarının bulunduğu bölgenin içinde yer alır. Saray, Helenistik Çağ, Roma, Bizans ve Orta Çağ sur duvarlarını da kapsayan geniş bir tarihi alanı içerir. Son yıllarda yapılan arkeolojik kazılar, bu bölgede Roma, Doğu Roma (Bizans), Selçuklu ve Osmanlı dönemlerine ait yapı harabelerini açığa çıkarmıştır. Bu yönüyle Kızlar Sarayı, çok katmanlı bir tarihî mirası barındırmakta ve Amasya’nın zengin geçmişine dair önemli ipuçları sunmaktadır.
18. Haliliye Medresesi
Haliliye Medresesi, Amasya’nın Gümüşhacıköy ilçesine bağlı Gümüş Beldesi’nde, 1415 yılında inşa edilmiştir. Medrese, Çelebi Sultan Mehmet’in Beylerbeyi Halil Paşa tarafından yaptırılmıştır; Halil Paşa, gümüş madeni eminliği yapmış ve 1413’te beylerbeyi olmuştur. Haliliye Medresesi, Garip Hafız adıyla bilinen İbrahim Hakkı Hazretleri’nin dergahı olarak da kullanılmıştır ve İbrahim Hakkı Hazretleri, öldüğünde burada defnedilmiştir. Medrese, hem tarihi hem de mimari açıdan büyük bir öneme sahiptir ve Amasya’nın zengin kültürel mirasını yansıtır.
19. Kilari Selim Ağa Cami
Kilari Selim Ağa Camii, Amasya’da, Taş Han ile Bedesten arasındaki konumuyla dikkat çeker ve 1484 yılında Kilari Selim Ağa tarafından yaptırılmıştır. Caminin inşasında kesme taş ve tuğla kullanılmıştır. Yapının dış cephesinde yuvarlak üç sütunun sivri kemerlerle bağlandığı iki bölümlü ve iki kubbeli bir son cemaat yeri bulunur. Sağ taraftaki bölümde, üzerinde yapım kitabesinin yer aldığı küçük yay kemerli bir kapı vardır. Sol bölüm ise ibadete ayrılmıştır.
20. Amasya Saat Kulesi
Amasya Saat Kulesi, Amasya’nın merkezinde yer alan tarihi bir yapıdır ve şehrin simgelerinden biri olarak kabul edilir. 19. yüzyılın sonlarına doğru, 1865 yılında inşa edilmiştir. Bu dönemde, şehirlerin zaman kavramını düzenlemek ve toplumsal hayatı düzenlemek amacıyla benzer saat kuleleri yapılmıştır.
Saat Kulesi, klasik Osmanlı mimarisinin zarif bir örneğidir. Yapı, dört köşeden yükselen ince ve silindirik bir gövdeye sahiptir. Kule, dikdörtgen bir taban üzerinde yükselir ve üst kısmında yer alan saat kısmı, şehre bakan bir görünüm sunar. Kule, genellikle taş ve tuğla malzemelerle inşa edilmiştir ve detaylı işçilikle süslenmiştir.
Saat Kulesi’nin en belirgin özelliklerinden biri, üzerinde yer alan büyük saat mekanizmasıdır. Bu mekanizma, hem estetik hem de işlevsel açıdan önemli bir yer tutar. Kule, zamanla çeşitli onarımlar görmüş olup, günümüzde hem tarihi hem de kültürel bir yapı olarak ziyaretçilere açıktır. Amasya’nın tarihi dokusunu yansıtan bu yapı, şehrin siluetinin önemli bir parçasıdır ve yerel halk için anlamlı bir simgedir.
