Göbeklitepe, Şanlıurfa ilinin 18 km kuzeydoğusundaki Örencik Köyü yakınlarında, dağlık bir alanda yer alan önemli bir arkeolojik örenyeridir. Çanak Çömleksiz Neolitik Çağ’a tarihlenen bu bölge, diğer Neolitik yerleşimlerinin aksine su kenarında, vadide veya ovada bulunmayan, Harran Ovası’nı kuzeyde sınırlayan uzun bir yükselti silsilesi üzerinde konumlanmıştır.
Bu seçilmiş alan, Göbeklitepe’yi Dünyanın En Eski Arkeolojik Tapınağı olarak tanımlanmasına neden olan benzersiz bir yerleşim yeri haline getirmiştir. Göbeklitepe, yaklaşık 80 dönümlük bir alanı kaplar ve 2005 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından 1. Derece Arkeolojik Sit Alanı olarak ilan edilmiştir.
Göbeklitepe’nin keşfi, 1963 yılında İstanbul Üniversitesi ve Chicago Üniversitesi’nin ortak yürüttüğü yüzey araştırmaları sırasında gerçekleşmiştir. İlk başta “V52 Neolitik Yerleşimi” olarak adlandırılan bu bölge, 1994 yılında başlatılan kazı çalışmalarından sonra büyük bir önem kazanmıştır. Bu kazılar, Göbeklitepe’nin tarih öncesi dönemlere dair bilgimizi köklü bir şekilde değiştirmiştir.
Göbeklitepe’nin en erken kullanımının Çanak Çömleksiz Neolitik Çağ’a, yani günümüzden yaklaşık 12,000 yıl öncesine dayandığı düşünülmektedir. Kazılarda, yüksekliği 5 metreye ulaşan bazı dikilitaşların üzerinde kabartma olarak çeşitli hayvan tasvirleri bulunmuştur. Bu tasvirlerin çoğunu yılan, tilki, yaban domuzu ve kuşlar oluşturmaktadır. Ayrıca diğer kazılar sonucunda Göbeklitepe’de çok sayıda hayvan heykeli, çakmaktaşından aletler, taştan boncuklar ve kaplar ile küçük figürinler açığa çıkarılmıştır.
Göbeklitepe’de gerçekleştirilen kazılarda dört ana tabaka açığa çıkarılmıştır. I. Tabaka, tarım yapılan yüzey dolgusu olarak tanımlanır. Bu tabakanın altındaki II. A. Tabaka, M.Ö. 8.000-9.000 yıllarına tarihlenen dikilitaşlı köşeli yapılar, II. B. Tabaka ise yuvarlak ve oval ara tabakadır. III. Tabaka, M.Ö. 9.000-10.000 yıllarına tarihlenen dikilitaşlı dairesel yapıları gösterir.
Bu tabakaların yanı sıra, Göbeklitepe’deki en erken tabaka olan III. Tabaka’nın tarihi yaklaşık M.Ö. 10. bin olarak belirlenmiştir. Şu ana kadar ana toprağa ulaşılamamış olup, ilerleyen yıllarda yapılacak kazılar, Göbeklitepe’deki yaşam ve yapılar hakkında daha detaylı bilgiler sunacaktır.
Göbeklitepe’ye ulaşmak için en yakın havaalanı Şanlıurfa GAP Havaalanı’dır. Havaalanı, Göbeklitepe’ye yaklaşık 18 km uzaklıktadır. Uçuşunuzun ardından, havaalanından Göbeklitepe’ye taksi, araç kiralama veya özel transfer hizmetleriyle kolayca ulaşabilirsiniz. Ayrıca, yerel tur şirketleri de transfer hizmetleri sunabilir.
