Değirmenburnu Tabyası, Çanakkale Boğazı’nda II. Abdülhamit döneminde inşa edilmiştir ve şu anda askeri amaçla kullanılmaktadır. Namazgah Tabyası, Çanakkale Muharebeleri sırasında stratejik bir rol oynamıştır.
Ertuğrul Tabyası, Seddülbahir’de yer alırken, Rumeli Hamidiye ve Rumeli Mecidiye Tabyaları, Boğaz savunmasını güçlendirmek amacıyla yapılmıştır. Her biri farklı sayıda bonet, top platformu ve savunma alanına sahiptir ve Çanakkale Muharebeleri’nde stratejik önem taşımaktadır.
1. Değirmenburnu Tabyası
Değirmenburnu Tabyası, Çanakkale Boğazı’nın stratejik bir noktasında yer alır ve Eceabat-Kilitbahir yolu üzerinde, Değirmen Burnu mevkisinde konumlanmaktadır. Bu tabya, Osmanlı İmparatorluğu’nun savunma amaçlı inşa ettiği önemli askeri yapılarından biridir.
Tabya içinde yer alan kışla binasının kitabesinde II. Abdülhamit’in tuğrası bulunmaktadır, bu da yapının II. Abdülhamit dönemine ait olduğunu gösterir. Günümüzde ziyaretçilere kapalı olan tabya, 32. Deniz Hava Savunma Batarya Komutanlığı tarafından kullanılmaktadır.
2. Namazgah Tabyası
Namazgâh Tabyası, Kilitbahir Kalesi’nin ardından, yolun deniz tarafında yer alan ve 26 bonetten oluşan büyük bir savunma yapısıdır. Osmanlı Ordusunun modernizasyonunu sağlamak amacıyla, Baron De Tott’un önerisiyle inşasına başlanmıştır. Çanakkale Boğazı’nın en dar noktasına konumlandırılmış olan bu tabya, dönemin en büyük ve önemli savunma yapılarından biridir.
Zaman içinde eklenen yapılarla Merkez Tabya niteliği kazanmış ve Çanakkale Muharebeleri sırasında büyük stratejik öneme sahip olmuştur. Bu tabya, bölgede görev yapan bataryaların bağlı olduğu 4. Ağır Topçu Alayı’nın karargâh merkezi olmuştur.
3. Ertuğrul Tabyası
Ertuğrul Tabyası, Çanakkale Boğazı’nın girişini koruyan önemli tabyalardan biridir ve Seddülbahir köyünün batısında, Gözcü Baba Tepesi üzerinde, denize dönük olarak inşa edilmiştir. II. Abdülhamit döneminde Asaf Paşa’nın öncülüğünde yaptırılmıştır. Tabyanın inşa kitabesi, muharebeler sırasında sökülmüş olup, günümüzde kayıptır.
Ertuğrul Tabyası, 3 bonet ve bunlar arasında bulunan 2 adet top platformundan oluşur. Tabya, 2 uzun namlulu Krupp marka top ile donatılmıştır. Ancak, bu toplardan sadece birine ait parçalar, bugün tabyanın yerinde sergilenmektedir.
4. Rumeli Hamidiye Tabyası
Rumeli Hamidiye Tabyası, Kilitbahir köyünün güneyinde, Gonca Tepe’nin eteklerinde yer alan tarihi bir savunma yapısıdır. Tabya, Sultan II. Abdülhamit döneminde, Boğaz savunmasını güçlendirmek amacıyla inşa edilmiştir. İnşa kitabesinde de bu amaç belirtilmiştir.
Tabya, üç bonet ve bunların üzerinde bulunan iki 35’lik Krupp marka top platformundan oluşur. Bonetler, toprak tepecikler hâlinde inşa edilmiş olup, iç bölümleri kesme taştan yapılmıştır ve üzerleri tonozla örtülmüştür.
5. Rumeli Mecidiye Tabyası
Rumeli Mecidiye Tabyası, Çanakkale’nin Gelibolu Yarımadası’nda, 1892 yılında Kilitbahir Kalesi’nin güneyinde, Asaf Paşa tarafından inşa edilmiştir. Bu tabya, Osmanlı İmparatorluğu’nun Boğaz savunmasını güçlendirmek amacıyla yapılmıştır.
Rumeli Mecidiye Tabyası, 8 bonetten oluşur ve bunlar, tabyanın savunma gücünü artıran yapılar olarak kullanılmıştır.
6. Kakavan Tabyası
Kakavan Tabyası, Çanakkale ilinin Eceabat ilçesinde, Çamburnu mevkiinde ve 133 rakımlı Kakavan Tepesi üzerinde yer almaktadır. Osmanlı İmparatorluğu, İstanbul’un güvenliği ve Çanakkale Boğazı’nın savunulması konusunda büyük bir önem vermiştir. Bu bağlamda, özellikle II. Abdülhamid döneminde, Boğaz’ın her iki kıyısına stratejik savunma yapıları inşa edilmiştir.
Çamburnu Kakavan Tabyası, Boğaz’a hakim bir konumda bulunan ve yapısal olarak birbirine benzer olan diğer tabyalarla benzerlik gösterir.