Asur Kral Kaya Mezarları, Eğil Asur Kalesi, Cibeb (Selman) Kalesi, Eğil Kaya Kilisesi, Amini Kalesi ve Eğil Ulu Cami yer almaktadır. Asur dönemine ait mezarlar ve kaleler, bölgenin stratejik ve kültürel geçmişini yansıtır. Eğil Kaya Kilisesi, erken Hristiyanlık döneminin önemli örneklerinden biridir.
Amini Kalesi, savunma açısından kritik bir konumda inşa edilmiştir. Eğil Ulu Cami ise Selçuklu mimarisinin örneğidir ve 11. yüzyıla aittir.
1. Asur Kral Kaya Mezarları

Asur Kral Kaya Mezarları, Dicle Barajı kıyısında kayalara oyularak inşa edilmiştir ve Mısır piramitlerine benzer bir yapıya sahiptir. Mezarlarda doğu tabanında bir tünel yer almakta, ancak tünel kısmen dolmuş ve kapalı durumdadır.
Bu tünelin, sığınak ya da yer altı barınma alanlarına açıldığı düşünülmektedir. Kaya mezarlarının kuzey kısmında ise çizgi şeklinde bir figür bulunur. Bu figürün neyi simgelediği kesin olarak bilinmemekle birlikte, Asur kültürüne ait dini veya sembolik bir öğe olabileceği düşünülmektedir. Bu yapılar, Asur mühendisliğinin ve stratejisinin önemli bir örneğidir.
2. Eğil Asur Kalesi

Eğil Asur Kalesi, Asurlular dönemine ait olduğu tahmin edilen, üç tarafı vadilerle çevrili ve diğer tarafı kaya üzerine inşa edilmiş büyük bir kaledir. İç kısmı, sığınak ve depo olarak kullanılmıştır. Kalede, kayalara oyulmuş 4 tünel, hamam ve Dicle Nehri yatağına kadar uzanır.
Tüneller, düşmandan kaçmak için de kullanılmıştır. Eğil Kalesi, ayrıca Hunlar ve Doğu Roma arasında savaşlar sırasında halkın ve askerlerin sığındığı bir yer olarak bilinir. Batı-ön kısmında, bir Asur Kralı’nın figürü ve çivi yazısı bulunur; bu, kalenin Asurlulara ait olduğunu gösterir.
3. Cibeb (Selman) Kalesi
Diyarbakır İli, Eğil İlçesi, Selman Köyü sınırlarında bulunan Tarihi Cibeb (Selman) Kalesi, bölgedeki onlarca mağara ve kale kalıntılarıyla tarihsel önem taşımaktadır. İlçe merkezinin güneyinde, Dicle Nehri kenarında, nehre hakim bir tepeye inşa edilmiştir.
Asurlular döneminde inşaa edilmiştir. Kale yapım tarihi konusunda kesin bir bilgi yoktur.
4. Eğil Kaya Kilisesi

Eğil Kaya Kilisesi, Diyarbakır İli, Eğil İlçesi’nde yer alan tarihi bir yapıdır. Kaya içine oyulmuş olan bu kilise, erken Hristiyanlık dönemine ait önemli bir örnektir. Kayalara işlenmiş ve doğayla uyum içinde inşa edilmiş olan kilise, bölgedeki dini yapılar arasında özgün bir yere sahiptir.
Eğil Kaya Kilisesi, hem mimarisi hem de tarihi dokusuyla, bölgedeki kültürel mirası yansıtan nadir yapılardan biridir.
5. Amini Kalesi
Amini Kalesi, Diyarbakır İli, Eğil İlçesi’nde, ilçe merkezine 5 km mesafede, Dicle Nehri’nin iki kolunun birleştiği stratejik bir konumda yer almaktadır. Yüksekçe bir kaya üzerine inşa edilen bu kale, coğrafi olarak savunma açısından avantajlı bir noktada bulunuyor.
Bu yapının, bölgedeki hakimiyetin sağlanmasında önemli bir rol oynadığı düşünülmektedir. Hem doğal engellerle çevrili hem de güçlü bir savunma yapısına sahip olan Amini Kalesi, tarihsel olarak bölgenin savunma stratejilerini ve yerleşim planlarını anlamamıza yardımcı olan önemli bir yapıdır.
6. Eğil Ulu Cami
Eğil Ulu Cami, Eğil Tacıyan Camii olarak da bilinir, Diyarbakır’ın Eğil ilçesinde yer alan tarihi bir camidir. 11. yüzyılda, Selçuklu dönemine ait olan bu cami, bölgedeki önemli dini yapılar arasında yer alır. Selçuklu mimarisinin izlerini taşıyan cami, hem mimarisi hem de tarihi değeriyle dikkat çeker.
Eğil Ulu Cami, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin önemli dini yapılarından biri olup, o dönemin kültürel ve mimari özelliklerini yansıtır.