Efes, Artemis Tapınağı gibi efsanevi yapılarıyla ünlü, aynı zamanda Roma dönemine ait pek çok kalıntıyı barındıran bir kenttir. Pergamon ise mimarisiyle öne çıkar ve antik dünyanın önemli kültürel merkezlerinden biri olarak bilinir.
Teos ve Smyrna da İzmir’in antik zenginliğine katkıda bulunan diğer önemli yerleşimlerdir. Bu kentlerde yapılan kazılar, bölgenin tarihini derinlemesine anlamamıza yardımcı olur. Bu antik alanlar, İzmir’in geçmişe dayanan büyük bir kültür mirasına sahip olduğunu gösterir.
İçindekiler
Toggle- 1. Efes Antik Kenti
- 2. Teos Antik Kenti
- 3. Smyrna Antik Kenti
- 4. Pergamon Antik Kenti
- 5. Kolophon Antik Kenti
- 6. Klazomenai Antik Kenti
- 7. Notion Antik Kenti
- 8. Metropolis Antik Kenti
- 9. Erythrai Antik Kenti
- 10. Nif Antik Kenti
- 11. Agora Antik Kenti
- 12. Asklepion Antik Kenti
- 13. Pitane Antik Kenti
- 14. Yeşilova Antik Kenti
1. Efes Antik Kenti

Efes Antik Kenti, Türkiye’nin İzmir iline bağlı Selçuk ilçesinde yer alan tarihi bir yerleşimdir. Kentin kökleri, M.Ö. 6000 yıllarına kadar uzanır ve son yıllarda yapılan kazılarda Efes çevresindeki höyükler ile Ayasuluk Tepesi’nde Tunç Çağı ve Hititlere ait yerleşimler keşfedilmiştir. Hititler döneminde bu bölge “Apasas” olarak adlandırılmıştır.
M.Ö. 1050’lerde Yunanistan’dan gelen göçmenlerin yerleşmesiyle birlikte önemli bir liman kenti haline gelen Efes, M.Ö. 560 yılında Artemis Tapınağı çevresine taşınmıştır. Bu tapınak, antik dünyanın yedi harikasından biri olarak kabul edilir ve Efes’in dini ve ticari yaşamında merkezi bir rol oynamıştır. Efes, Roma döneminde de önemli bir şehir olmaya devam etmiş ve pek çok mimari eseriyle tanınmıştır.
2. Teos Antik Kenti

Teos Antik Kenti, Türkiye’nin İzmir’in Seferihisar ilçesine bağlı Sığacık yakınlarında, Ege Denizi kıyısında yer alan önemli bir antik yerleşimdir. Uluslararası arkeoloji literatüründe sıkça yer alan Teos, hem ulusal hem de uluslararası yayınlara konu olan nadir antik kentlerden biridir.
Kuzey İon’un başkenti olarak bilinen Teos, M.Ö. 3. binyıla kadar uzanan bir geçmişe sahiptir. Kurucusu Dionysos’un oğlu Athames olarak bilinir. Antik dönemde mimari alanda ve ticarette önemli bir yere sahip olan Teos, sanat ve kültür açısından da dikkat çekici bir kenttir.
3. Smyrna Antik Kenti

Smyrna Antik Kenti, İzmir’in ilçesine Konak’ta tarihi kent merkezinin kalbinde yer alarak, günümüzde dünyada kent merkezinde bulunan en büyük agoralardan biri olarak dikkat çekmektedir. Arkeolojik kazılara ilk olarak 1933 yılında başlanmış olup, bu çalışmalar 2007 yılından itibaren Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın izniyle, İzmir Katip Çelebi Üniversitesi adına Prof. Dr. Akın Ersoy’un başkanlığında bir ekip tarafından yürütülmektedir.
Smyrna Agorası’ndaki kazılarda, Agora avlusunu çevreleyen önemli yapılar ortaya çıkarılmıştır. Bu yapılar arasında Batı Portiko, Bazilika, Kent Meclisi, Mozaikli Yapı, Roma Hamamı ve bir Osmanlı Yapısı bulunmaktadır.
4. Pergamon Antik Kenti

Pergamon Antik Kenti, İzmir Bergama ilçesinde tepe yerleşimi olarak bilinen önemli bir antik kenttir. Şehircilik anlayışı, büyük ölçüde topografik zorunluluklardan kaynaklanan bir düzenlemeye dayanmakta ve bu durum, kentin form ve planlama açısından eşsiz bir örneğini oluşturmaktadır.
Yerleşim alanında yapılan kazılarda tespit edilen en eski yerleşim izleri M.Ö. 7-6. yüzyıla tarihlenmektedir. Pergamon, mimari yapıları ve stratejik konumu ile antik dünyanın önemli merkezlerinden biri haline gelmiştir.
5. Kolophon Antik Kenti

Kolophon Antik Kenti, İzmir’in Menderes ilçesi Değirmendere Mahallesi’nin doğusunda yer alan ve deniz kenarında kurulmayan tek İyon yerleşimidir. Kolophon, 12 İyon şehrinden biri olarak antik dönemde önemli bir ticaret merkezi olmuştur.
Kolophon, güçlü bir donanma ve süvari birliğine sahip olmasına rağmen, tarih boyunca birçok savaştan zarar görmüş ve deniz korsanları tarafından da saldırıya uğramıştır. Lidya, Pers ve Makedonya kuvvetleri tarafından yönetilmiştir. M.Ö. 302’de Kolophon, Lysimakhos tarafından yıkıldığında, onun komşusu olan Notion daha fazla önem kazanmıştır.
6. Klazomenai Antik Kenti

Klazomenai Antik Kenti, İzmir Urla ilçesinde bulunan 12 İyon kentinden biri olarak tarihi ve arkeolojik öneme sahip bir yerleşimdir. Kentin bir kısmı, Urla’daki kemik hastanesinin bulunduğu Karantina Adası üzerindedir. Klazomenai, Karantina Adası’nın karşısındaki Limantepe’den batıdaki Ayyıldız ve Cankurtaran tepeleri eteklerine kadar yayılmaktadır.
Kentin klasik döneme ait nekropolü (mezarlık) ise Ayyıldız ve Cankurtaran tepeleri arasındaki zincirin batısında, Klazomenai-Hypkremnos-Erythrai antik yolunun geçtiği bölgede yer almaktadır.
7. Notion Antik Kenti

Notion Antik Kenti, İzmir Menderes ilçesi Ahmetbeyli Mahallesi sınırları içinde yer alır ve İzmir şehir merkezine 50 km, Kolophon’a ise 15 km uzaklıktadır. Yerel halk arasında “Kale” olarak adlandırılan bu antik kent, akropolisi Kuşadası-Seferihisar sahil yolunun 40. kilometresinde, Ahmetbeyli kumsalının doğusundaki iki tepe üzerinde konumlanmaktadır.
Notion’un en dikkat çekici yapılarından biri, kentin baş tanrıçası Athena Polias’a adanmış olan tapınaktır. Bu tapınak, akropolün batı tepesinde yer almakta ve denize hakim bir konumda bulunmaktadır.
8. Metropolis Antik Kenti

Metropolis Antik Kenti, Torbalı bölgesinin ilk çağ tarihinin çok eski dönemlere dayandığını göstermektedir. Bugünkü Torbalı Küçükmenderes havzasında, verimli topraklar üzerinde kurulmuş olan Metropolis, Ephessos (Selçuk), Smyrna (İzmir), Kolophon (Değirmendere), Notion (Ahmetbeyli) ve Nif (Kemalpaşa) antik kentleri arasında yer almaktadır. M.Ö. 3000 yıllarında bu bölgede ilk yerleşimlerin gerçekleştiği bilinmektedir.
Metropolis, bölgedeki en erken yerleşim alanlarından biri olarak öne çıkmaktadır. Bu antik kentin tarihine bakıldığında, M.Ö. 2500 yılında Hititler döneminde yörenin geliştiği ve M.Ö. 7. yüzyılda Lydia döneminde ise en parlak çağını yaşadığı anlaşılmaktadır. Metropolis, Neolitik, Kalkolitik ve Tunç Çağları’nın yanı sıra Frigya, Lydia, Pers, Roma ve Bizans dönemlerini de geçirmiştir. 1071-1317 yılları arasında Selçuklular ve Aydınoğulları’nın hâkimiyetini yaşamış, daha sonra Osmanlı dönemine de tanıklık etmiştir.
9. Erythrai Antik Kenti

Erythrai Antik Kenti, Çeşme’nin 20 km kuzeydoğusunda, Ildırı köyünde yer almaktadır. Antik dönemdeki adı Erythrai, Yunanca “kırmızı” anlamına gelen erythros kelimesinden türetilmiştir ve kentin topraklarının kırmızımsı renginden kaynaklandığı düşünülmektedir. Bu nedenle Erythrai, “Kızıl Kent” olarak da bilinir.
Erythrai, tarih boyunca önemli bir ticaret merkezi olmasının yanı sıra, çeşitli uygarlıkların izlerini taşır. Lidya, Pers ve Roma gibi medeniyetlerin etkisiyle şekillenen kent, arkeolojik açıdan oldukça zengindir. Kalıntıları arasında tiyatro, agora ve tapınaklar gibi yapılar bulunur, bu da bölgenin eski medeniyetleri hakkında derinlemesine bilgi edinmemize olanak sağlar.
Erythrai’nin konumu ve tarihsel önemi, bölgenin kültürel mirasını daha iyi anlamamıza yardımcı olur. Eğer bu antik kenti ziyaret etme şansınız olursa, hem doğal güzellikleri hem de tarihi kalıntıları keşfetmek oldukça keyifli olacaktır.
10. Nif Antik Kenti

Nif Antik Kenti, İzmir Torbalı (Smyrna) Körfezi’nin doğusunda, Kemalpaşa, Buca ve Torbalı ilçelerinin ortak sınırları çevresinde konumlanmaktadır. Bu antik kent, Kemalpaşa ilçesine hâkim bir konumda bulunur ve Bozdağlar dağ silsilesinin en batıya uzanan ucunu oluşturan Nif Dağı’nın eteklerinde yer alır.
Nif Dağı, Antik Çağ’da Olympos adıyla bilinen 19 dağdan biridir. 1999 yılından itibaren gerçekleştirilen ön incelemeler ve bazı bölgelerdeki yüzey araştırmaları ile kazılarda önemli buluntular elde edilmiştir.
11. Agora Antik Kenti

Agora Antik Kenti, İzmir’in Konak ilçesinde, Kemeraltı ile Kadifekale arasında yer alan Smyrna Antik Kenti’nin önemli bir parçasıdır. Helenistik ve Roma dönemlerinde inşa edilen bu Agora, dönemin idari, sosyal, kültürel ve dini işlevlerini bir arada barındıran bir kent merkezi olarak kullanılmıştır.
Ticaretin ve sosyal etkinliklerin merkezi olan Agora, büyük açık alanları, tapınakları, kamu binaları ve dükkânlarıyla dönemin en önemli yapılarından biri olmuştur.
12. Asklepion Antik Kenti

Bergama’daki Asklepion, modern tıbbın ve eczacılığın merkezi olarak kabul edilen, antik çağın en büyük sağlık yurtlarından biridir. İ.Ö. 4. yüzyılda Sağlık Tanrısı Asklepios’a inşa edilen bu tedavi merkezi, İ.S. 4. yüzyıla kadar faaliyet göstermiştir.
Asklepion’un tedavi yöntemleri, üç temel öğe olan perhiz, sıcak ve soğuk banyo ile beden hareketlerine dayanıyordu. Yapılan buluntulara göre küçük operasyonların da gerçekleştirildiği bu merkezde, ilaç, şifalı bitkiler, müzik, su sesi, telkin ve rüya tabirleri gibi psikoterapi yöntemleri, çamur ve güneş banyolarıyla birlikte uygulanmaktaydı.
13. Pitane Antik Kenti

Pitane Antik Kenti, İzmir’in Dikili ilçesine bağlı Çandarlı Mahallesi’nde yer almakta ve antik dönemde Aiolis bölgesinin önemli yerleşim alanlarından biri olarak bilinir. Kent, Ege Denizi kıyısındaki stratejik konumu sayesinde deniz ticareti açısından oldukça önemli bir merkezdi.
Pitane, aynı zamanda tarihsel olarak birçok medeniyete ev sahipliği yapmış, bu da onun kültürel zenginliğini artırmıştır.
14. Yeşilova Antik Kenti

Yeşilova Antik Kenti, İzmir’in Bornova ilçesinde yer alan ve şehrin bilinen en eski yerleşim alanıdır. 2003 yılında keşfedilene kadar, İzmir’in tarihinin en fazla 5 bin yıl geriye gittiği düşünülmekteydi.
Yeşilova Antik Kenti’nde yapılan kazılarda elde edilen bulgular, İzmir’in tarihini çok daha eskilere, yaklaşık 8 bin 500 yıl öncesine, Neolitik Dönem’e kadar götürmüştür. Bu keşif, İzmir’i Anadolu’nun en eski yerleşimlerinden biri olarak konumlandırmıştır.