Mastaura Antik Kenti, Aydın’ın Nazilli ilçesinin 3 km kuzeyinde yer alır ve stratejik bir geçiş yolu üzerindedir. Kent, Caput Via yolunun önemli bir parçasıydı. Mastaura Amfitiyatrosu, 2020’de keşfedilen ve antik tiyatro tarzında inşa edilen bir yapıdır. Nazilli Belediyesi Etnografya Müzesi, şehir kültürünü yansıtan eserler bulunmaktadır.
Harpasa Antik Kenti, Roma ve Osmanlı dönemlerinden izler taşır. Dokuzun Hamamı, geleneksel Türk hamamı mimarisinin güzel bir örneğidir. Uzun Çarşı, Nazilli’nin tarihi alışveriş merkezidir. Arpaz Kalesi, 19. yüzyılda inşa edilmiştir. Dereağzı Şelalesi, doğa severler içindir. Nazilli gezilecek yerler:
1. Mastaura Antik Kenti
Mastaura Antik Kenti, Aydın ilinin Nazilli ilçesinin 3 kilometre kuzeyinde, Bozyurt ve Eycelli mahalleleri arasında yer alan dar bir vadi içinde konumlanmaktadır. Kent, Büyük Menderes Vadisi boyunca uzanan ve Ege kıyılarıyla Anadolu iç bölgelerini birbirine bağlayan önemli bir güzergâh üzerinde bulunuyor. Antik dönemde, batıda Miletos ve Ephesos gibi kıyı kentlerinden başlayarak, Tralleis ve Nysa üzerinden ilerleyen Caput Via yolu üzerinde stratejik bir noktada yer alıyordu. Bu yol, Hierapolis ve Laodikeia gibi önemli kentlere de bağlanıyordu.
Mastaura Antik Kenti, yalnızca batı-doğu aksındaki Caput Via yolunun değil, aynı zamanda kuzeyde Lydia Bölgesi'nden ve güneyde Karia Bölgesi'nden gelen yolların kesiştiği bir noktada yer almaktadır. Kentin karşısındaki ovanın diğer tarafında Harpasos Çayı (Arpas Çayı/Kemer Çayı) yer almakta, bu çay boyunca uzanan vadi ise Karia bölgesinden Maiandros ovasına bağlantıyı sağlayan önemli bir yol geçişidir. Ayrıca, Mastaura’nın doğusunda yer alan Kestel Vadisi, Lydia içlerinden Maiandros ovasına geçişi sağlayan doğal bir güzergâhtır.
2. Mastaura Amfitiyatro
Mastaura Amphi Tiyatrosu, Mastaura Antik Kenti’nin batı tarafında, eğimli bir arazi üzerinde bulunan amphitiyatrosu, 2020 yılında keşfedildiğinde yoğun bitki örtüsü ve sık çalılarla kaplıydı. 19. yüzyılda Mastaura’yı ziyaret eden ünlü seyyahlar Hamilton, Texier ve Ramsay ile 1900’lü yılların başında antik kenti inceleyen araştırmacılar W. von Diest ve Kourouniotis, amphitiyatronun önemine dikkat çekmiş ve yapının amphitiyatro tarzında olduğunu belirtmişlerdir.
Bu araştırmacıların kenti gezdiklerinde bina, yoğun ağaç ve çalı örtüsü ile kaplanmadığı için oldukça belirgin bir şekilde tanımlanabilmiştir. Yunan araştırmacı Kourouniotis, 1921 yılında Nazilli ve çevresinde yaptığı incelemeler sırasında amphitiyatronun fotoğraflarını çekmiş ve yapının yüz yıl önceki halini belgeleyerek önemli bir kayda imza atmıştır.
3. Nazilli Belediyesi Etnografya Müzesi
Nazilli Belediyesi Etnografya Müzesi, Aydın ilinin Nazilli ilçesinde bulunan önemli bir kültürel mekandır ve şehrin tarihini ve kültürel mirasını sergileyen pek çok kıymetli eseri bünyesinde barındırmaktadır. Müzenin en önemli noktalarından biri, dönemin ünlü Ankara Palas Oteli’ne ait tarihi eserlerdir. Ayrıca, müze koleksiyonlarında Milli Mücadele Dönemi’ne ait pek çok eser yer almakta olup, bu eserler, Türkiye’nin bağımsızlık mücadelesinin izlerini taşımaktadır. Müze, aynı zamanda Sümerbank Basma Fabrikası’na ait basmalarla da dikkat çekmektedir.
Nazilli Belediyesi Etnografya Müzesi, bu önemli eserlerle her geçen gün daha da zenginleşmekte ve hem yerli hem de yabancı ziyaretçilere Türkiye'nin tarihî ve kültürel geçmişini keşfetme fırsatı sunmaktadır. Müze koleksiyonları, özellikle Milli Mücadele Dönemi’nin anıtsal parçaları ve Sümerbank’a ait tekstil ürünleriyle, Nazilli’nin kültürel mirasını ve sanayi geçmişini günümüze taşımaktadır
4. Harpasa Antik Kenti
Harpasa Antik Kenti, Aydın İli, Nazilli İlçesi'nin Esenköy Köyü sınırları içinde yer almaktadır ve köyün sırtını dayadığı Asar Tepesi üzerinde konumlanmıştır. Arkaik döneme ait surların kuzey yönündeki kısımları günümüze kadar büyük ölçüde sağlam kalmıştır.
Harpasa, Roma, Bizans, Beylikler ve Osmanlı dönemlerinde iskân edilmiştir. Bizans döneminde kent küçülmüş ve yerleşim, tepede bulunan kale içine çekilmiştir. Osmanlı döneminde ise Arpaz Beyliği olarak önemli bir mülki ve askeri yönetim merkezi olmuştur. Harpasa’da, kuzeye doğru uzanan tepelerde yer alan tümülüsler, Lydia etkisiyle inşa edilmiştir. Arpaz Kalesi'de bu antik kent içerisindedir.
5. Dokuzun Hamamı
Dokuzun Hamamı, 18. yüzyıl sonlarında inşa edilmiş olup, geleneksel Türk hamamı mimarisinin güzel bir örneğidir. Sekizgen kubbe yapısı ve batı-doğu doğrultusunda uzanan dikdörtgen planı, hamamın tarihi ve mimari özelliklerini vurgulamaktadır. Yapı, hem dönemin estetik anlayışını hem de fonksiyonel gereksinimlerini karşılamak üzere inşa edilmiştir.
Dokuzun Hamamı, Osmanlı İmparatorluğu dönemine ait bir yapı olarak, hem sosyal hem de kültürel bir buluşma noktası olarak kullanılmıştır. Geleneksel Türk hamamları gibi, bu hamam da halkın günlük yaşamının önemli bir parçası olmuş, hem temizlik hem de sosyal bir etkinlik olarak halkın bir araya geldiği mekanlardan biri olmuştur.
6. Nazilli Uzun Çarşı
Uzun Çarşı denildiğinde, akıllara kilometrelerce uzunluktaki, sıra sıra dizilmiş dükkanların bulunduğu bir alışveriş caddesi gelir. Ancak, Nazilli’deki Uzun Çarşı, bu genel izlenimin ötesinde, bölgenin tarihî ve kültürel dokusunu yansıtan, her türlü ihtiyaca cevap verebilen bir alışveriş merkezidir.
7. Arpaz Kalesi
Nazilli’ye bağlı Esenköy’de bulunan yapı grubu, bir Karya kenti olan Harpasa Kalesi’nin eteklerinde kurulmuştur. Bazı kaynaklarda buranın ismi Arpaz Kulesi olarak da geçmektedir. Akçay’a kadar uzanan ekili araziyi kapsamı içine alan büyük çiftlik işletmesinin sahibi, Arpaz Beyleri tarafından 19. yüzyıl başlarında inşa ettirilmiştir.
Ancak burada 17. ve 18. yüzyıllara ait, Osmanlı Dönemi kalıntıları ile de karşılaşılmıştır. Buna dayanılarak da kalenin daha erken bir dönemlerde yapılıp, sonradan yenilendiği de düşünülebilir. Burası bir bey konağı, güvenlik kulesi, ambar, ahırları ve müştemilatı ile bir şatoyu andırır. Kule, Arpazlı Hacı Hasan Bey’in, 2. Mahmud zamanında Rodos’tan getirdiği ustalara yaptırmıştır.
8. Dereağzı Şelalesi
Dereağzı Şelalesi, Nazilli’nin Pınarbaşı Mahallesi’nde, atış poligonlarının alt kısmında yer alan Dereağzı Şelalesi, özellikle ilkbahar ve yaz aylarında doğa severler için görülmeye değer bir yerdir. Şelale, Nazilli’nin doğal güzelliklerinden biridir.