Nevşehir, eşsiz doğal güzellikleri ve zengin tarihi ile ziyaretçilerine unutulmaz deneyimler sunan bir bölgedir. Göreme Açık Hava Müzesi, M.S. IV. yüzyıldan XIII. yüzyıla kadar manastır hayatının izlerini taşırken, Uçhisar Kalesi, bölgenin panoramik manzarasını sunar. Derinkuyu ve Kaymaklı Yeraltı Şehirleri, yer altındaki yaşamın karmaşasını gözler önüne seriyor. Güvercinlik Vadisi, hem güvercin yuvaları hem de doğasıyla dikkat çekerken, Zelve ve Paşabağları Örenyeri, peribacalarının en yoğun bulunduğu yerlerden biridir.
Çavuşin Örenyeri ve St. Jean Kilisesi, tarihi yapılarıyla kültürel zenginlik katarken, El Nazar Kilisesi ve Aynalı Kilise, eşsiz freskleriyle tanınır. Azize Barbara Şapeli, mimari detaylarıyla göz kamaştırır. Zemi ve Kızılçukur Vadileri, doğa yürüyüşü tutkunları için idealdir. Özkonak Yeraltı Şehri, bölgenin tarihini yansıtan önemli bir yapıdır.
Son olarak, Kapadokya Balon Turları, bu olağanüstü manzarayı kuş bakışı görme imkanı sunarak ziyaretçilere benzersiz bir deneyim sağlar. Kapadokya, tarih ve doğanın birleştiği bir cennet olarak keşfedilmeyi bekliyor. Nevşehir’de gezilecek önemli 20 yer:
1. Uçhisar Kalesi
Uçhisar Kalesi, Nevşehir merkeze sadece 5 kilometre mesafede yer alan ve Kapadokya’nın en büyük ve en güzel peri bacasıdır. Bu kale, bölgenin her yerinden görülebilir ve zirvesinden Kapadokya’nın kuş bakışı manzarasını sunar. Uçhisar Kalesi’nden, Güvercinlik Vadisi’nden başlayarak Avanos’a kadar uzanan tüm vadiler, Ortahisar Kalesi, Göreme Beldesi, Göreme Açık Hava Müzesi, Kılıçlar Vadisi, Kızılçukur, Güllüdere, Çavuşin, Boztepe, Aktepe ve Avanos gibi önemli yerler ayaklarınızın altında görünür.
Kalenin zirvesinde, birçok oyma küp, mezar ve büyük sarnıç bulunmaktadır. Kaleden bakıldığında kuzeyde Cevizli peri bacaları, batıda Nevşehir ve Oylu Dağı, kalenin hemen önünde yeni Uçhisar, güneybatıda ise Hasan Dağı’nın zirvesi gözlemlenebilir.
Nevşehir Kalesi, şehrin en yüksek noktalarından birine inşa edilmiş tarihi bir yapıdır. Ulaşım, şehir içi araçlarla veya bölge turları düzenleyen seyahat acentelerine ait tur araçlarıyla sağlanmaktadır. Kale, volkanik kaya ve tüflerden yapılmış olup silindirik bir plan göstermektedir. Dört yönde simetrik olarak yer alan daire şeklindeki burçlar, kalenin savunma sisteminin önemli bir parçasını oluşturur. Burçlardan biri, bayrak direği dikili olan açık bir duruma sahiptir.
Savunma sisteminde toplam 46 küçük bölüm bulunmaktadır ve her bölümde savunma açıklıkları yer alır. Kale kapısının sağındaki ve solundaki burçlardan çıkan merdivenler, ziyaretçileri savunma duvarlarına ulaştırmaktadır.
2. Göreme Örenyeri
Göreme Örenyeri, Kapadokya’nın önemli kültürel ve tarihi bölgelerinden biridir. 1967 yılında ziyarete açılan Göreme Açık Hava Müzesi, Nevşehir’e 13 km uzaklıkta, Göreme kasabasının 2 km doğusunda yer almaktadır. Bu alan, M.S. 4. yüzyıldan 13. yüzyıla kadar yoğun bir şekilde manastır hayatının yaşandığı, kaya oyma kiliseleri, şapelleri, yemekhaneleri ve yaşam alanları ile ünlüdür.
Göreme’deki kiliselerde iki farklı boyama tekniği kullanılmıştır: Birincisi, kaya yüzeyinin düzeltilip üzerine boyama yapılması; ikincisi ise secco (tempera) ve fresco teknikleriyle yapılan boyamalardır. Kiliselerdeki resimler, İncil’den ve Hz. İsa’nın hayatından sahneleri tasvir eder.
Göreme Açık Hava Müzesi aynı zamanda Kapadokya’da dini eğitimin başladığı yer olarak kabul edilmektedir. Göreme Örenyeri, 6 Aralık 1985 tarihinden bu yana UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer alarak uluslararası düzeyde tanınan ve korunan bir alan olmuştur.
3. Çavuşin Örenyeri
Çavuşin Örenyeri, Göreme-Avanos yolu kenarında, Göreme’ye 2,5 km uzaklıkta yer almaktadır. Bu alan, kaya içine iki katlı olarak oyulmuş bir kiliseye ev sahipliği yapmaktadır. Alt katta keşiş odaları bulunurken, üst kattaki kiliseye ulaşan doğal merdiven zamanla yıkılmıştır. Günümüzde, sonradan eklenen demir merdiven sayesinde kiliseye ulaşmak mümkündür. Kilise, oldukça yüksek, tek nefli ve beşik tonozlu yapısıyla dikkat çeker; üç apsisi bulunmaktadır. Ancak kilisenin narteksi yıkılmıştır ve nartekste baş melek tasvirleri görülebilmektedir.
Kilise, Doğu Roma İmparatoru Nicephorus Phocas’ın Kapadokya’ya yaptığı ziyaretten sonra 964/965 yıllarında inşa ettirilmiştir. İmparator Nicephorus Phocas, eşi Teofano ve diğer aile üyeleri de bu yapının iç duvarlarına resmedilmiştir.
4. Derinkuyu Yeraltı Şehri
Derinkuyu Yeraltı Şehri, Nevşehir-Niğde karayolu üzerinde, Nevşehir’e 30 km uzaklıkta bulunan etkileyici bir yeraltı yapısıdır. Derinliği yaklaşık 85 metreyi bulan bu yeraltı şehri, ahır, kiler, yemekhane, kilise, şırahane gibi birçok önemli yapıyı barındırmaktadır. Şehrin 2. katında, misyonerler için özel olarak inşa edilmiş geniş bir okul bulunmaktadır. Bu okul, yeraltı şehirlerinde sık rastlanmayan beşik tonoz ile örtülmüştür ve salonun solunda yer alan mekanlar ise çalışma odalarıdır.
Derinkuyu’nun 3. ve 4. katlarından sonra, derinlemesine inilen merdivenler, alt katta bulunan haç planlı kiliseye ulaşmaktadır. Yeraltı şehrinin yeryüzü ile bağlantısı olan 55 metre derinliğindeki havalandırma bacası, aynı zamanda su kuyusu olarak da kullanılmaktadır. Alt katlara kadar uzanan kuyular, her katın kullanamadığı şekilde tasarlanmıştır ve ayrıca, istila durumlarında zehirlenmeyi önlemek için bazı kuyuların ağızları yeryüzü ile bağlantısız hale getirilmiştir.
5. Kaymaklı Yeraltı Şehri
Kaymaklı Yeraltı Şehri, Nevşehir ilinin Kaymaklı kasabasında, Nevşehir merkezine 20 km mesafede yer almaktadır ve 1964 yılında ziyarete açılmıştır. Toplamda 8 kattan oluşan bu yeraltı şehrinin ilk katı, Hititler Dönemi’nde inşa edilmiştir. Roma ve Bizans Dönemleri’nde, mevcut alanların oyularak genişletilmesiyle yeraltı şehri haline dönüştürülmüştür. Günümüzde, toplamda 4 katı ışıklandırılmış ve ziyaretçilere açılmıştır.
Kaymaklı, tüf kayalara oyulmuş bir yapı olarak, bir kitlenin geçici olarak yaşayabilmesi için gerekli tüm barınma şartlarını sunmaktadır. Dar koridorlarla birbirine bağlanan oda ve salonlar, şarap depoları, su mahzenleri, mutfak ve erzak depoları gibi çeşitli alanlar içermektedir. Ayrıca, havalandırma bacaları ve su kuyuları ile donatılmıştır. Güvenlik amacıyla, dışarıdan gelebilecek tehlikeleri önlemek için kapıları içten kapatan büyük sürgü taşları da mevcuttur.
6. Zelve ve Paşabağları Örenyeri
Zelve ve Paşabağları Örenyeri, Göreme-Avanos yolunun sağında, yoldan 1 kilometre içeride yer alan benzersiz bir alandır. Eskiden “Rahipler Vadisi” olarak bilinen bu bölge, kendine özgü peribacaları ile doludur. Bu peribacalarının bazıları, çok gövdeli ve çok başlı yapılarıyla dikkat çekerken, içlerine şapel ve oturma mekânları oyulmuştur. Üç başlı peribacalarından birinde Aziz Simeon adına yapılmış bir şapel ve inziva hücresi bulunmaktadır.
Zelve Örenyeri, peribacalarının en yoğun olduğu yerlerden biridir ve Göreme-Avanos karayolu üzerinde, yoldan 2 kilometre içeridedir. 9. ve 13. yüzyıllar arasında Hristiyanlar için önemli bir yerleşim ve dini merkez olmuştur. Aynı zamanda, papazlara ilk seminerlerin verildiği bölge olma özelliği taşır. Balıklı Kilise, Üzümlü ve Geyikli Kiliseler, Zelve Vadisi’nin en önemli kiliseleridir ve İkonoklastik Dönem öncesine aittir.
Üçüncü vadide hem cami hem de manastır bulunurken, yamaçlara oyulmuş güvercinlikler de dikkat çekmektedir. 1952 yılına kadar iskân edilmiş bu vadide, manastırlar, kiliseler, yerleşim yerleri, iki vadiye açılan tüneller, değirmen ve cami gibi yapılar yer almaktadır.
7. Damat İbrahim Paşa Camii
Damat İbrahim Paşa Camii, 18. yüzyılın ilk yarısında (1726 – 1727) Lale Devri’nin ünlü sadrazamı Nevşehirli Damat İbrahim Paşa tarafından inşa ettirilen bir külliyedir. Bu külliye, cami, medrese, kervansaray, sıbyan mektebi, imaret, hamam ve iki çeşmeden oluşmaktadır. Külliye, klasik Osmanlı külliye programının son uygulamalarından biri olarak dikkat çeker.
Eğimli bir araziye inşa edilen külliye, bir platform üzerinde yer almaktadır. Camii, medrese, sıbyan mektebi ve imaret, bu platformun sınırlarını çizen istinat duvarları ile çevrilidir. Camii Cedid Caddesi, bu platformun ortasından geçmektedir. Külliyenin doğusunda cami, batısında ise sıbyan mektebi, medrese ve imaret yer alırken, cami avlusunun güney duvarı dışında ve sıbyan mektebi avlusunun köşesinde olmak üzere iki çeşme bulunmaktadır. Ayrıca, hamam, platformun kuzey tarafında, eğimli arazi üzerine inşa edilmiştir.
8. St. Jean Kilisesi
St. Jean Kilisesi, Gülşehir’in girişinde bulunan iki katlı bir yapıdır. Alt katında, kilise, şarap mahzenleri, mezarlar, su kanalı ve görevlilere ait mekânlar yer alırken, üst katında İncil’den alınmış sahnelerle süslenmiş başka bir kilise bulunmaktadır.
Alt kata ait kilise, tek apsisli ve haç planlıdır; haç kolları beşik tonozludur. Bu bölümün merkezi kubbesi zamanla çökse de, süsleme açısından ana kaya üzerine kırmızı aşı boyası ile stilize hayvan, geometrik ve haç tasvirleri resmedilmiştir.
Üst kattaki kilise de tek apsisli ve beşik tonozludur. Ana apsisteki resimlerin yanı sıra, oldukça iyi korunmuş olan bu kilise, siyah bir is tabakası ile kaplıydı; ancak 1995 yılında gerçekleştirilen restorasyon ve konservasyon çalışmaları sonrasında bugünkü görünümünü kazanmıştır. Tarihi taş evleri, şarapları ve otelleri ile bilinen Ürgüp, ziyaretçilerine keyifli bir deneyim sunar.
9. Güvercinlik Vadisi
Güvercinlik Vadisi, Uçhisar’dan başlayıp Göreme’ye kadar uzanan ve yaklaşık 4 kilometrelik bir alanı kaplayan etkileyici bir doğa harikasıdır. Bu vadi, adını kayalara oyulmuş güvercin yuvalarından almıştır. Bölge halkı, 9. yüzyıla kadar bu güvercinleri beslemiş, gübrelerini üzüm bağlarında, yumurtalarını ise fresklerin alçılarında kullanmıştır.
Eşsiz bitki örtüsü ve doğal güzellikleriyle dikkat çeken Güvercinlik Vadisi, yürüyüş yapmak isteyen doğa severler için harika bir yerdir. Vadinin derinliklerinde, 15 metre yükseklikten akan bir şelale de bulunmaktadır, bu da bölgenin doğal cazibesini artırmaktadır.
10. Tahta Köprü
Tahta Köprü, 1973 yılında inşa edilen 180 metre uzunluğunda ve 2,30 metre enindedir. Sadece yaya yürüyüşüne uygun olarak tasarlanmış olan köprü, demir ayaklar üzerinde ahşaptan yapılmıştır. 1994 yılında onarımdan geçmiş olan köprü, Türkiye’nin ikinci asma köprüsü olma iddiasını taşımaktadır. Köprünün Kızılırmak üzerindeki bölümü, hafif salıncak gibi sallanmasıyla ziyaretçilerine keyifli dakikalar yaşatmaktadır.
11. Çarıklı Kilise
Çarıklı Kilise, iki sütunlu ve çapraz tonozlu bir yapıya sahip olup, üç apsisli ve dört kubbeli bir mimariye sahiptir. Kilisenin duvarlarında, Hz. İsa’nın yaşamına dair çeşitli tasvirler yer almakta; ayrıca İbrahim Peygamber’in misafirperverliğini gösteren Tevrat sahneleri ile azizlerin ve bani tasvirleri de dikkat çekmektedir.
Elmalı ve Karanlık Kilise ile benzerlik gösteren Çarıklı Kilise’nin öne çıkan özelliği, Hz. İsa’nın çarmıha gerilişi ve çarmıhtan alınışı sahnelerinin varlığıdır. Figürler genellikle büyük ve uzun bir yapıda tasarlanmıştır. Kiliseye “Çarıklı” adı verilmesinin sebebi, Hz. İsa’nın göğe yükseliş sahnesinin altında bulunan ayak izleridir.
12. Özkonak Yeraltı Şehri
Özkonak Yeraltı Şehri, kesin tarihi tam olarak bilinmemekle birlikte, M.Ö. 400’lü yıllarda inşa edildiği tahmin edilmektedir. Bölgedeki yumuşak tüf yapısı, oyulmaya ve şekillendirmeye oldukça uygun olduğundan, bu yer altı şehri yaşam alanları haline dönüştürülmüştür. Özkonak’ın tüf katmanları, havayla temas ettiğinde sertleşir ve yiyecekleri muhafaza edebilen, nem barındırmayan alanlar sunar, bu da eski zamanlarda insanların buraya yerleşmesine ve barınmasına olanak tanımıştır.
Arkeologların yaptığı araştırmalara göre, Özkonak bölgesi geç Hitit döneminde, Kabal adı verilen 24 beylikli federasyonların ve yerel prensliklerin merkezi olmuştur. Zamanla bölge, Persler ve daha sonra Helenistik dönem Roma İmparatorluğu’nun toprakları haline gelmiştir.
13. Karanlık Kilise
Karanlık Kilise, adını narteks kısmındaki küçük pencereden gelen az ışık nedeniyle alır. 11. yüzyıl sonu ile 12. yüzyıl başlarına tarihlenen bu kilise, içindeki fresklerin canlı renkleriyle dikkat çeker. Zengin süslemeleri, İncil ve Hz. İsa’nın yaşamına dair sahneleri içerir. Karanlık Kilise’nin fresklerinde, Elmalı ve Çarıklı kiliselerinde olduğu gibi Tevrat kaynaklı sahneler de resmedilmiştir.
14. Azize Barbara Şapeli
Azize Barbara Şapeli, Elmalı Kilise’nin bulunduğu kaya blokunun arkasında yer alır. Haç planlı olan bu yapı, iki sütunlu bir tasarıma sahiptir. Batı, kuzey ve güney haç kolları beşik tonozla örtülmüşken, merkezi kubbesi ile doğu haç kolu ve doğudaki iki köşe mekânı kubbelidir. Şapelin yapısında bir ana ve iki yan apsis bulunmaktadır.
Duvarlarındaki motifler, kırmızı boya ile doğrudan kaya üzerine çizilmiştir. Zengin geometrik motiflerin yanı sıra, mitolojik hayvanlar ve askerî semboller de dikkat çekmektedir. Ayrıca, duvarlarda taş izlenimi veren motifler de yer almaktadır. Azize Barbara Şapeli, 11. yüzyılın ikinci yarısına tarihlenmektedir.
İç mekânda yer alan sahneler oldukça etkileyicidir. Ana apsiste İsa Pantokrator tasvir edilirken, kuzey haç kolunda at üzerinde ejderle savaşan Aziz George ve Aziz Theodore, batı haç kolunda ise Azize Barbara’nın betimlemesi bulunmaktadır.
15. Kapadokya Balon Turları
Kapadokya Balon Turları, bölgenin eşsiz doğal güzelliklerini daha iyi keşfetmek amacıyla gelişmiş bir turizm faaliyetidir. Kapadokya’nın benzersiz manzaraları, peri bacalarının oluşturduğu ilginç yapılar ve zengin tarih, balon turizmini oldukça cazip hale getirir.
Özellikle yabancı turistler tarafından yoğun ilgi gören bu turlar, sabah erken saatlerde gerçekleştirilmektedir. Balona binildikten sonra, güneşin doğuşunu izlemek ve doğan güneşin peri bacaları üzerinde yarattığı muhteşem ışık oyunlarını havadan görmek, ziyaretçilere unutulmaz anlar yaşatır.
Balon turu sırasında, misafirler hem doğanın güzelliklerini hem de tarihi yapıları havadan görme fırsatı bulur. Kapadokya’nın eşsiz manzarasını havadan görmek isteyenler için sıcak hava balonları ile yapılan turlar oldukça popülerdir.
16. Kızılçukur Vadisi
Kızılçukur Vadisi, Ortahisar’dan Kızılçukur gün batımı manzara terasına ulaşarak giriş yapılabilen bir alandır. Bu manzara terası, özellikle Kapadokya’da gün batımını izlemek isteyenlerin buluşma noktasıdır ve burada aracınızı park edebileceğiniz geniş bir alan mevcuttur.
Vadinin girişine ulaşmak için 250 metre kadar aşağıda bulunan Üzümlü Kilise’ye giden patikaya girmek gerekmektedir. Üzümlü Kilise’ye gelmeden hemen önce, vadiye giriş patikasını gösteren bir tabela yer almaktadır; bu tabelada yürünecek mesafe belirtilmemiştir. Kızılçukur Vadisi’ne giriş yaptıktan sonra, Çavuşin Köyü’ne kadar toplam yürüyüş mesafesi yaklaşık 5000 metre kadardır. Rahat bir tempoyla yüründüğünde, bu mesafeyi 3-4 saatte kat etmek mümkündür.
17. Aynalı Kilise
Aynalı Kilise, 10. yüzyılın ilk yarısına tarihlenen önemli bir dini yapıdır. Kilisenin zengin duvar süslemeleri, İsa, Meryem ve Aziz Georgeos’un yaşamına dair sahneleri canlandırmaktadır. Bu yapı, Hagios Eustethios ve Hagios Daniel şapelleri ile oldukça yakın konumda yer almaktadır. Ayrıca, mezar ve dua bölümleri de dikkat çekici olup, 10-11. yüzyıla tarihlenmektedir.
Kilise ibadethanesine ulaşmak için üç ayrı tünelden geçmek gerekmektedir; bu tüneller ve kilise tamamen kaya oyma mekanlardan oluşmaktadır. Bu durum, ziyaretçilerine benzersiz bir deneyim sunarken, yapının tarihi dokusunu da ön plana çıkarmaktadır. Asıl adı Theotokos Hagios Georgeosloannes Kilisesi olan Aynalı Kilise, bu şekilde anılmasının nedeni, duvarlarındaki karşılıklı geometrik şekillerin kusursuz simetrisidir.
18. Tatlarin Yeraltı Şehri
Tatlarin Yeraltı Şehri, Nevşehir’in Acıgöl ilçesine 10 km uzaklıkta yer almaktadır. Bu ilginç yer altı şehri, ilk olarak 1975 yılında keşfedilmiş ve 1991 yılında ziyarete açılmıştır. Kale mevkiinde bulunan yer altı yerleşimi, birçok kiliseye ev sahipliği yapmaktadır; ancak doğal nedenlerle bu kiliselerin çoğu yıkılmıştır.
Yer altı şehrine giriş, batı yönünde bulunan iki mekan aracılığıyla sağlanmaktadır. Tatlarin Yeraltı Şehri, oldukça geniş alanlara yayılmasına rağmen, şu anda yalnızca küçük bir kısmı temizlenebilmiştir ve ziyaretçilere iki katı gezilebilmektedir. Mekânların büyüklüğü, erzak depolarının sayısı ve kiliselerin çokluğu, buranın normal bir yer altı yerleşiminden ziyade bir askeri garnizon veya manastır kompleksi olabileceğini düşündürmektedir.
19. Zemi Vadisi
Zemi Vadisi, adını içinden akan Zemi Deresi’nden alır ve toplam uzunluğu 5600 metredir. Rahat bir tempoyla yüründüğünde yaklaşık 4 saatte geçilebilir. Vadi, Ürgüp-Nevşehir asfalt yolundan başlayarak Göreme-Ortahisar asfaltına kadar uzanmaktadır. Zemi Vadisi’ne girmek için Ürgüp-Nevşehir yolunun 10. kilometresinde bulunan Babaccık Mevkii’ne ulaşmak gerekmektedir. Vadiye, bu noktadan doğrudan inilebileceği gibi, sol üstteki traktör yolunu takip ederek ilerleyip sağa dönen yoldan da ulaşmak mümkündür. Zemi Vadisi, doğası ile de dikkat çekmektedir; burada mevsimine göre çeşitli meyve ağaçları görmek mümkündür. Erik, dut, kiraz, armut, kayısı, vişne ve hatta fındık gibi meyveler, vadi boyunca sıkça rastlayabileceğiniz doğal zenginliklerdendir.
20. El Nazar Kilisesi
El Nazar Kilisesi, Göreme-Müze yolunun sağındaki vadide, yoldan yaklaşık 800 metre uzaklıkta, El Nazar Vadisi’nde yer almaktadır. Bu kilise, bir peribacası içine oyulmuş olup ‘T’ planlı bir mimariye sahiptir. Haç kolları beşik tonozla örtülüdür ve ana apsis, haç kollarının birleştiği merkez mekâna açılmaktadır. Ancak, zemin ve apsisin bir kısmı zamanla tahrip olmuştur.
El Nazar Kilisesi, duvarlarında yer alan sahnelerle dikkat çekmektedir. Sahneler kronolojik olarak sıralanmış; Müjde, Ziyaret, Doğum, Üç Müneccimin Tapınması, Mısır’a Kaçış, İsa’nın Mabete Takdimi, Elizabeth’in Takip Edilişi, Vaftiz, Lazarus’un Diriltilmesi, Başkalaşım, Kudüs’e Giriş, İsa Çarmıhta, İsa’nın Cehenneme İnişi ve İsa’nın Göğe Çıkışı gibi önemli olayları betimleyen resimler bulunmaktadır. Ayrıca, madalyonlar içinde aziz portreleri de yer almaktadır.
