Silvan Gezilecek Tarihi Yerler

Hasuni Antik Kenti, Silvan’ın doğusunda yer alan, Mezolitik döneme ait Anadolu’nun en eski mağara yerleşimlerinden biridir. Silvan Atatürk Evi Müzesi, Atatürk’ün 1916’daki burada kaldığı karargahıdır.

Kulfa Kapısı, Eyyubiler dönemine ait bir kapıdır ve üzerinde Sultan Melik Eşref’in kitabesi bulunur. Sahabe Mescidi, Hz. Ömer dönemine aittir. Boşat Kalesi ilçenin tarihi kalesidir.

1. Hasuni Antik Kenti

Hasuni Antik Kenti, tarihsel olarak çok önemli bir yerleşim alanıdır. Silvan ilçesinin 7 km doğusunda, Malabadi Köprüsü ve Hasankeyf yol güzergâhında yer almasıyla stratejik bir konuma sahiptir. Anadolu’nun en eski mağara yerleşimlerinden biri olarak, özellikle Mezolitik dönemde kullanılmaya başlanmıştır. Bu yerleşim, antik dönemde ve Hıristiyanlığın ilk yayıldığı zamanlarda da büyük bir öneme sahipti. Orta Çağ’da da önemli bir yerleşim merkezi olmuştur.

Hasuni Antik Kenti’nde yapılan kazılar, birçok farklı döneme ait yapılar ve kalıntılar ortaya koymuştur. Mağaralar arasındaki kayalığın düzeltilmesiyle oluşturulan yollar, çıkış merdivenleri, sarnıçlar ve su arkları gibi yapılar, kentin sosyal ve kültürel gereksinimlerini karşılamak amacıyla inşa edilmiştir. Ayrıca, kaya kiliseleri ve dokuma atölyeleri de burada bulunmuş olup, kentte Orta Çağ dönemine ait bir kilise de mevcuttur. Bu yapılar, dönemin dini ve ticari yaşamını yansıtan önemli kalıntılar olarak günümüze kadar ulaşmıştır.

2. Silvan Atatürk Evi Müzesi

Atatürk Evi Müzesi, Silvan ilçe merkezinde, surların dış kısmında ve ırmak kenarında yer almaktadır. Başlangıçta Hatip Bey’e ait olan bu konak, 1916 yılında Mustafa Kemal Atatürk’ün Silvan’a atandığı dönemde, Kolordu Komutanı olarak görev yaptığı süre boyunca ikamet ettiği bir mekan olmuştur. Atatürk, burada 6 ay boyunca kalmış ve bu süre zarfında, Rusların Diyarbakır’a ilerlemesini durdurmuş, Bitlis ve Muş’u düşman işgalinden kurtarmıştır. Bu başarılardan ötürü, Atatürk’e “Altın Kılıçlı İmtiyaz Madalyası” verilmiştir.

Atatürk’ün burada karargah olarak kullandığı konak, günümüzde Atatürk Evi Müzesi olarak hizmet vermektedir. Müze, Atatürk’ün Silvan’daki ikameti ve bu dönemdeki askeri başarılarıyla ilgili tarihi izleri barındırmaktadır. Ayrıca, Silvan ve bölgedeki tarihsel süreci öğrenmek isteyen ziyaretçilere önemli bir kültürel deneyimdir.

3. Kulfa Kapısı

Kulfa Kapısı, Silvan’daki surların güney bölümünde yer alan tarihi bir kapıdır. Bu kapı, Mervaniler döneminde inşa edilen surların bir parçası olarak yapılmış, ancak Eyyubiler döneminde yeniden açılmıştır. Kulfa Kapısı’nın üzerinde, Eyyûbî Sultanı Melik Eşref’e ait bir kitabe bulunmaktadır.

Bu kitabe, kapının tarihsel ve kültürel önemini vurgulayan önemli bir yazıt olup, Eyyubiler dönemiyle ilgili değerli bilgiler sunmaktadır. Kulfa Kapısı, hem yapısal hem de tarihsel açıdan Silvan’ın surlarının önemli bir parçasıdır ve bölgenin geçmişine ışık tutan önemli bir miras olarak günümüze ulaşmıştır.

4. Sahabe Mescidi

Sahabe Mescidi, Silvan ilçesinde Hz. Ömer döneminde yaptırılan ve Anadolu’nun ilk mescidi olarak bilinen tarihi bir yapıdır. Silvan’da, Şeyh Halil Mezarlığı içerisinde bulunan bu mescit, aynı zamanda Silvan’ı İslam topraklarına katmak için savaşan ve şehit olan sahabelerden iki tanesinin mezarlarının bulunduğu manevi bir mekandır. Mescidin, Silvan’a Kur’an-ı Kerim’i öğretmek amacıyla bırakılan sahabeler tarafından yapıldığına dair kaynaklar bulunmaktadır.

Özellikle Vakıdi’nin “Fütuhul Cezire ve Habur, Diyarbekir ve Irak” adlı eserinde, Babbet b. Adiy, Hakim bin Hişam ve 10 arkadaşının Silvan’da mescitleri onarmak ve Kur’an-ı Kerim’i öğretmek için kalmış oldukları belirtilmektedir. Bu da, mescidin hem dini hem de eğitimsel işlevini pekiştiren önemli bir bilgi sunmaktadır.

5. Boşat Kalesi

Boşat Kalesi, Silvan’a yaklaşık 10 km uzaklıkta yer alır ve I. Ardeşir’e ait kabartmasıyla ünlüdür. Kabartmada, at üzerinde yer alan I. Ardeşir’in arkasında ayakta duran bir insan figürü görülmektedir.

M.S. 226-395 yılları arasında Roma ve Sasanilerin ortak eseri olan Boşat Kalesi, bu dönemde önemli bir merkez olmuştur ve sonraki yüzyıllarda da önemini korumuştur. Kale, hem tarihi hem de arkeolojik açıdan büyük bir öneme sahiptir.