Peynirlikönü Mağarası veya EGMA Düdeni, Türkiye’nin en derin mağarası olarak dikkat çekiyor. Derinliği -1429 metre, Mersin ilinin Anamur ilçesinde, Sugözü köyü sınırlarında bulunuyor. Türkiye’deki en derin mağara olmasının yanı sıra, dünya genelinde de 18. en derin mağara olarak dikkat çekiyor. Peynirlikönü Mağarası mağara uzunluğu (EGMA Düdeni) 3.118 metredir.
Peynirlikönü Düdeni’nin yapısı, Toroslar’ın tipik düden özelliklerini taşıyor. Tektonik kırıkların ve çatlakların birleştiği kalker kütlesindeki boşluklar, yüzeydeki suların etkisiyle genişlemiştir. Platoda erimeyle oluşan uvala, kar sularını toplamak için doğal bir havza oluşturmuş. Bu havzadaki toprak ve kalker kütlesinin birleşim noktasında oluşan küçük bir düden, zamanla bu boşluklara bağlanmış.
1988 yılında Mersin’in Anamur ilçesine bağlı Çukurpınar Yaylası’nda büyük bir düden keşfeden Kükür Köyü sakinlerinden gazeteci Güngör Türkeli’ye Güngör Türkeli ise bu bilgiyi Temuçin Aygen’e bildirdi. Temuçin Aygen’in bu ihbarı BÜMAK’a iletmesiyle 1993 yılında BÜMAK ekibi tarafından Peynirlikönü Mağarası’nın araştırmalarına başlanmıştır. 1993 EGMA (Peynirlikönü) mağrasının keşif yılıdır.
Peynirlikönü Düdeni üzerinde yapılan çalışmalar, 1993 yılında -232 metre, 1994 yılında -530 metre, 1995 yılında -700 metre, 1996 yılında -1040 metre ve nihayet 1997 yılında -1377 metreye inilmesi ile sonuçlandı. Mağarada -1200 metre çalışmaları sırasında talihsiz bir olay olan Mehmet Ali Özel sağanak yağış sonucu meydana gelen olayda hayatını kaybetmiş ve çalışmalar bir süre ertelenmiştir. 2004 yılında Bulgar Mağaracılık Federasyonu ve BÜMAK işbirliğiyle yapılan çalışmalar sonucunda, Peynirlikönü Mağarası’nın tüm derinliği ölçülmüş ve -1429 metre ile Türkiye’nin en derin mağarası olarak literatüre alınmıştır.
2001 yılında hayatını kaybeden Mehmet Ali Özel ve hemen ardından 2 yıl sonra Evren Günay’ın da trafik kazasında hayatını kaybetmeştir. Bu iki mağaracının anısını yaşatmak amacıyla Peynirlikönü Mağarası ‘na EGMA düdeni’de denilmektedir.
Peynirlikönü Mağarası’na uçakla ulaşmak için önce Adana Şakirpaşa Havalimanı (ADA) veya Antalya Havalimanı (AYT) üzerinden bir uçuş rezervasyonu yapmanız gerekir. Adana, Mersin’e daha yakın olduğundan, Adana Havalimanı tercih edilebilir. Uçuşun ardından, havaalanından araç kiralama veya otobüsle Mersin’e geçin. Adana’dan Mersin’e yaklaşık 90 km. ve 1 saat sürmektedir. Mersin’e ulaştıktan sonra, Sugözü köyüne gitmek için kara yolunu kullanmanız gereklidir. Sugözü köyüne vardığınızda, mağaraya giden yolları takip ederek Peynirlikönü Mağarası’na ulaşabilirsiniz.
