Sinanpaşa Camii, Orhan Gazi Camii (Yarhisar Köyü), Kumluk Camisi, Bali Bey Camii, Ethem Paşa Camii ve Çınarlı Camii öne çıkar. Sinanpaşa Camii, zarif çinileriyle ünlüdür. Orhan Gazi Camii, Osman Gazi’nin karısı Nilüfer Hatun için yaptırılmıştır.
Kumluk Camisi, Osman Gazi dönemine dayanan en eski cami olarak bilinir. Bali Bey Camii, Fatih devrine ait, halk arasında “Çarşı Camisi” olarak bilinir. Ethem Paşa Camii, 1900 yılında inşa edilmiştir. Çınarlı Camii, 15. yüzyıldan kalma tarihi bir camidir.
1. Sinanpaşa Camii
Sinanpaşa Camii, Yenişehir’in güneyinde yer alan önemli bir Osmanlı yapısıdır. Külliyenin güney tarafında bulunan cami, kareye yakın dikdörtgen planlı harim ve üç bölümlü son cemaat yerinden oluşur. Harim, kuzey ve güneydeki kemerlerle kareye dönüştürülüp, üzeri pandantifli bir kubbe ile örtülmüştür.
Caminin iç mekanındaki orijinal çiniler, sanatsal değeri açısından dünya çapında önemli bir yer tutmaktadır. Ancak 1999 depreminde büyük bir kısmı çalınmış, geri getirilen küçük bir kısmı ise 2013 yılında Kültür Bakanlığı tarafından yurda getirilmiş ve şu anda Ankara Etnografya Müzesi’nde muhafaza edilmektedir.
2. Orhan Gazi Camii (Yarhisar Köyü)
Orhan Gazi Camii (Yarhisar Köyü), Osmanlı İmparatorluğu’nun ilk dönemlerine ait önemli bir yapıdır. Yarhisar Kalesi, 1299-1300 yıllarında (Hicri 699) Osman Gazi tarafından fethedilmiş ve burada Bizans tekfurunun kızı Holofira, sonradan Nilüfer Hatun olarak bilinen Orhan Gazi’nin eşi olmuştur. Caminin, Orhan Gazi tarafından karısı Nilüfer Hatun adına yaptırıldığı belirtilmektedir.
Bu tarihî camii, Sultan II. Abdülhamid Han döneminde, 1896’da büyük bir restorasyondan geçmiştir. Osmanlı arşiv belgelerinde yer alan bu tamirat, caminin bakımının önemini ve dönemin yapılarıyla olan bağını ortaya koymaktadır.
3. Kumluk Camisi
Kumluk Camisi, Yenişehir’in en eski camisi olarak bilinir ve Süleyman Paşa Külliyesi’nin kuzeyinde yer alır. Osman Gazi tarafından kurulduğu, devletin bağımsızlığının simgelerinden biri olarak ilk hutbenin burada okunduğu rivayet edilmektedir.
Ancak bu iddialar, tarihî bir kitabe bulunmadığı için sadece yerel söylentilere dayanmaktadır. Camii, halk arasında bulunduğu yerin toprak yapısından ötürü “Kumluk Camisi” olarak adlandırılmaktadır.
4. Bali Bey Camii
Bali Bey Camii, Yenişehir’deki önemli tarihi yapılar arasında yer alır ve Fatih devri eserlerinden biridir. İzmir Fatihi Baş Vezir Beyazid Paşa’nın kardeşi Şehit Hamza Bey’in oğlu Bali Bey tarafından yaptırılmıştır.
İnşaat kitabesi bulunmadığı için caminin kesin yapım tarihi bilinmemektedir. Halk arasında “Çarşı Camisi” olarak da bilinir.
5. Ethem Paşa Camisi
Ethem Paşa Camisi, 1900 yılında Ethem Paşa tarafından yaptırılmıştır. Bazı kaynaklarda caminin inşa tarihi olarak 1890 belirtilse de, Osmanlı arşiv belgeleri bu tarihin doğru olmadığını ortaya koymaktadır.
Ethem Paşa, Yenişehir’in önde gelen varlıklı ve nüfuzlu kişilerinden biriydi ve camiyi, bölgedeki dini ihtiyaçları karşılamak amacıyla inşa ettirmiştir.
6. Çınarlı Camii
Çınarlı Camii, 15. yüzyılın ikinci yarısında inşa edilmiştir. Fener kubbeli camiler türünden olup, halk arasında “Çınarlı Camii” olarak anılmaktadır. Bu isim, caminin bahçesinde bulunan asırlık çınar ağacından alınmış olabilir.
Yerel tarihçi Mehmet Göktekin’e göre, caminin kurucusu Sungur Paşa’dır. Sungur Paşa, Amasyalı Saadettin Bey’in oğludur ve Sultan I. Murat’ın sancaktarlığını yapmıştır. 1415 yılında camiyi ve medreseyi yaptırdığı belirtilmektedir. 19. yüzyılın başında kubbesi çökme tehlikesiyle karşılaşan cami, 1830 yılında Yenişehir Voyvodası Ali Bey tarafından aslına uygun şekilde onarılmıştır.